Osadnictwo pradziejowe

Pierwsze ślady gromad ludzkich na wybrzeżu i obszarze Parku pochodzą sprzed 9 tys. lat przed Chrystusem. Zasiedlenie tych terenów odbywało się znacznie później, niż innych częściach Polski, ze względu na dłuższy okres wycofywania się stąd lądolodu. Przybywająca tu ludność pozostawiła po sobie ślady znane jako znaleziska kultur z okresu kamienia: mezo- i neolitu. Ślady te znajdowane są jako pozostałości osad lokalizowane na krawędzi Kęp wysoczyznowych, np. w Ostrowie, w bezpośrednim sąsiedztwie wody.

W okresie 2500 - 1700 przed Chrystusem w strefie brzegowej Zatoki Puckiej pojawiły się ludy koczownicze zajmujące się rybołówstwem i polowaniem na foki. Znana jest osada neoliczna łowców fok koło Rzucewa (tzw. kultura rzucewska).
Szereg śladów po dawnych osadach stanowią cmentarzyska tzw. grobów skrzynkowych (np. z okolic Tupadeł, Jastrzębiej Góry, Rozewia i Chłapowa).
Pierwsze stałe osady zaczęły powstawać w okresie brązu. Zamieszkująca je ludność zajmowała się już w dużej mierze hodowlą i uprawą ziemi, lecz rybołówstwo i łowiectwo nadal odgrywały dużą rolę. Ślady tych grup osadniczych zaliczane są do kultury łużyckiej.

Kolejna epoka związana z wykorzystaniem rud żelaza rozpoczęła się na naszych obszarach ok. 400 r. przed Chrystusem. Centrum wykształconej w tym okresie kultury (oksywskiej), obejmującej teren całego Parku - znajdowało się na Kępie Oksywskiej. Od tego okresu datuje się też początek żywych kontaktów ludności Pomorza z Imperium Rzymskim (okres lateński). W tym czasie rozpoczęły się również próby zasiedlenia Półwyspu Helskiego - znane są ślady osad z przełomu er w dzisiejszej Jastarni i Juracie.


Średniowiecze

Z okresu wczesnośredniowiecznego charakteryzującego się rozwojem centrów plemiennych pochodzą grodziska - znane dziś jako tzw. Góry Zamkowe. Jedną z największych jest Góra Zamkowa nad Jeziorem Żarnowieckim. W okresie średniowiecza nastąpił rozwój całego regionu nadmorskiego. Różne tereny nadawane były rycerzom za zasługi przez książąt pomorskich lub przez komturów krzyżackich. Rycerze ci zakładali lub lokowali osady wiejskie, które dzieliły pomiędzy sobą poszczególne terytoria (np. Karwia, Chłapowo, Tupadły) . Właściciele gruntów i wsi często się zmieniali. Trafiały one z rąk prywatnych do zgromadzeń zakonnych (np. Żarnowiec - najpierw do cystersów oliwskich w 1215, potem cysterkom miejscowym - 1246, potem benedyktynom - 1589, Celbowo, Smolno - własność cystersów, Osłonino - sprzedane Kartuzom - 1417). Część terenów trafiła w skład majątków magnackich (np. Krokowa - ród von Krockow, Karwieńskie Błota, Rzucewo - ród Wejherów), a część stawała się własnością królów włączoną w skład starostw (np. gród Puck, Mrzezino, Wielka Wieś) . Ogólnie biorąc - cały układ osadniczy obszaru zaczął kształtować się w X - XI w, a proces ten trwał w największym nasileniu przez pierwsze 500 lat. Pierwsze wzmianki o tutejszych miejscowościach są następujące:

• VI - X w - osada i duży port dawnego Pucka
• 1145 - gród w Pucku
• 1178 - Mrzezino
• 1198 - Hel (ballen)
• 1215 - Żarnowiec
• 1270 - Smolno
• 1274 - Karwia
• 1277 - Dębki
• 1284 - Veloves (Wielka Wieś)
• 1285 - Krokowa
• 1292 - Karwieńskie Błota
• 1298 - Celbowo
• 1325 - Strzelno
• 1340 - Swarzewo
• 1359 - Rozewie
• 1366 - Osłonino
• 1376 - Chłapowo
• 1378 - Jastarnia
• 1380 - Rzucewo
• 1381 - Ostrowo
• 1400 - Tupadły
• 1437 - Białogóra
• 1570 - Kuźnica
• 1589 - Rewa